Tâm lý của trẻ em từ 6 đến 12 tuổi trải qua nhiều sự thay đổi, không chỉ về thể chất mà còn về suy nghĩ, nhận thức, cũng như thế giới quan mới.
Trẻ bắt đầu rời khỏi ngôi nhà mầm non. Bắt đầu không còn nhìn nhận bản thân là “cái rốn vũ trụ” như ở nhà hay ở mẫu giáo nữa, mà chuyển sang chấp nhận bản thân là một thành viên trong tập thể.
Việc nắm bắt được tâm lý của trẻ em từ 6 đến 12 tuổi vào giai đoạn này là cực kỳ quan trọng, có thể ảnh hưởng tới sự phát triển giai đoạn tiếp theo của trẻ. Theo nghiên cứu của VietPhil, các bậc phụ huynh cần lưu ý những điều sau:
5 khía cạnh phát triển nhận thức trong tâm lý của trẻ em từ 6 đến 12 tuổi
Tri giác phát triển
Quá trình tri giác của trẻ độ tuổi này mang tính tổng thể, ít đi sâu vào chi tiết và mang tính không ổn định.
Tri giác ở tâm lý trẻ thường bắt đầu với hành động trực quan. Đến cuối tuổi tiểu học tri giác bắt đầu mang tính xúc cảm. Trẻ dễ bị thu hút bởi các sự vật hiện tượng có màu sắc sặc sỡ, hấp dẫn. Lúc này tri giác của trẻ đã mang tính mục đích, có phương hướng rõ ràng.
Trẻ làm việc có chủ định, biết lập kế hoạch học tập, biết sắp xếp công việc nhà, biết làm các bài tập từ dễ đến khó,…
Thầy cô và cha mẹ có thể dựa vào đặc điểm phát triển này để tìm cách thu hút trẻ tham gia các hoạt động sôi nổi, đầy màu sắc. Chính những hoạt động hấp dẫn đó sẽ kích thích trẻ cảm nhận, tri giác tích cực và chính xác.
Nhận thức lý tính phát triển
Trong giai đoạn phát triển này thì tâm lý, tư duy của trẻ tiểu học chủ yếu là tư duy trực quan hành động và mang đậm màu sắc xúc cảm.
Khả năng khái quát hóa tiến bộ dần từ trẻ lớp 1 đến lớp 5, theo đó, trẻ lớp 4, 5 bắt đầu biết khái quát hóa lý luận.
Cùng với sự phát triển của não bộ, trí tưởng tượng trong tâm lý trẻ em từ 6 – 12 tuổi đã phát triển phong phú hơn. Hình ảnh tưởng tượng của trẻ lớp 1 còn đơn giản, chưa bền vững và dễ thay đổi, nhưng đến những năm cuối tiểu học, tưởng tượng tái tạo đã bắt đầu hoàn thiện.
Từ những hình ảnh cũ, trẻ đã tái tạo ra được những hình ảnh mới. Tưởng tượng sáng tạo cũng tương đối phát triển, trẻ bắt đầu phát triển khả năng làm thơ, làm văn, vẽ tranh,…
Sự phát triển ngôn ngữ
Đến độ tuổi tiểu học, trẻ bắt đầu thành thạo các kỹ năng đọc viết. Chính sự phát triển ngôn ngữ trong tâm lý trẻ em tiểu học, trẻ có khả năng tự đọc, tự học, tự nhận thức thế giới xung quanh và tự khám phá bản thân thông qua các kênh thông tin khác nhau.
Ngôn ngữ đóng vai trò quan trọng giúp trẻ thể hiện được suy nghĩ, tình cảm, cảm xúc, tưởng tượng một cách hoàn thiện ra bên ngoài thông qua văn viết hay văn nói.
Mặt khác, thông qua khả năng ngôn ngữ trong giai đoạn phát triển tâm lý trẻ tiểu học ta có thể đánh giá được sự phát triển trí tuệ của trẻ.
Việc phát triển ngôn ngữ đồng nghĩa với phát triển trí tuệ của trẻ. Chính vì vậy mà cho trẻ tiếp xúc và thành thạo ngôn ngữ thứ 2 – ví dụ như tiếng Anh – không chỉ phù hợp về thời điểm ( trẻ độ tuổi này dễ hấp thu ngôn ngữ) mà còn là với sự phát triển trí não của trẻ.
Sự chú ý trong tâm lý của trẻ em từ 6 đến 12 tuổi
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng thời gian tối ưu dành cho học sinh trung học là không quá hai tiếng, còn đối với học sinh tiểu học là không quá 30 phút. Sau khoảng thời gian này, trẻ rất khó giữ được độ tập trung.
Sự chú ý trong giai đoạn này thiếu tính bền vững, dễ bị phân tán. Trẻ chỉ hứng thú và chú ý tới các hoạt động sinh động, hấp dẫn, có nhiều sự vận động và màu sắc.
Đến giai đoạn cuối của tâm lý trẻ em tiểu học, trẻ có khả năng điều chỉnh sự chú ý của mình, chú ý có chủ định dần phát triển hơn. Trẻ biết cố gắng và có sự nỗ lực về ý chí trong hoạt động học tập như học thuộc một bài thơ, một công thức toán hay một bài hát dài,…
Bé còn biết giới hạn thời gian cho phép bản thân hoàn thành việc gì đó và hết sức chú ý để hoàn thành nhiệm vụ của mình trong giới hạn đó.
Ba mẹ và thầy cô nên giao cho trẻ những nhiệm vụ và bài tập trong giới hạn cho phép của sự chú ý của trẻ để trẻ có thể hoàn thành thật tốt.
Sự phát triển trí nhớ
Đầu giai đoạn tiểu học, trẻ chủ yếu ghi nhớ máy móc. Đến khi bước vào lớp 4 và 5, trẻ bắt đầu ghi nhớ có ý nghĩa và lượng tri thức trẻ nhớ được gia tăng.
Đây là giai đoạn tâm lý trẻ em tiểu học mà việc ghi nhớ có chủ định đã phát triển. Tuy nhiên, hiệu quả của việc ghi nhớ có chủ định còn phụ thuộc vào mức độ tích cực tập trung, sự hứng thú và sức hấp dẫn của nội dung tài liệu…
Kết
Tâm lý của trẻ em từ 6 đến 12 tuổi được phát triển và từng ngày hoàn thiện trên nhiều khía cạnh. Trẻ cũng chững chạc và học hỏi nhiều điều thú vị từ thế giới xung quanh mình, đồng thời khám phá ra được nhiều khả năng của bản thân trong các hoạt động.
Điều ba mẹ cần, đó là thấu hiểu và đồng hành cùng sự phát triển của con trong giai đoạn này. Việc định hướng phát triển cho con đúng đắn và vừa phải sẽ quyết định nhiều tới lộ trình đi lên của trẻ sau này.